ВАШИНГТОН ХОТ, 2021 оны 3 дугаар сарын 25-ны ?д?р – Дэлхийн Банкнаас ?н??д?р танилцуулж буй тус дурдсанаар, КОВИД-19 цар тахал эхэлснээс хойш жил гаруй хугацаа ?нг?рсний дараа З??н Ази, Номхон далайн б?с нутгийн (ЗАНДБН) х?гжиж буй улс орнууд илт жигд бус сэргэлттэй н??р тулаад байна.
Гагцх?? Хятад болон Вьетнам улсууд л 2020 онд V-хэлбэрийн сэргэлтийн замд орж, эдийн засаг нь КОВИД-19-ийн ?мн?х т?вшнийг даваад байна. Бусад томоохон эдийн засагтай улс орнуудад ?с?лт цар тахлын ?мн?х т?вшнээс дунджаар 5 орчим хувиар доогуур хэвээр байв. Номхон далайн арлын улс орнууд бусдаас ил?? х?нд цохилтод ороод байна. Эдийн засгийн т?л?в байдал нь вирусийн тархалтыг тогтоон барихад чиглэсэн ?йл ажиллагааны ?р д?н, олон улсын худалдааны сэргэлтийн давуу талыг ашиглах чадвар, улс орнуудын т?с?в, санх??гийн болон м?нг?ний бодлогын дэмжлэг ?з??лэх чадавхаас хамаарч байна.
2020 онд тус б?с нутаг дахь ядуурал с??лийн хэдэн арван жилд анх удаа буурсанг?й. Цар тахлын улмаас, б?с нутгийн 32 сая х?н ам (ядуурлын шугам болох хоногийн 5.50 ам. доллар) ядуурлаас ангижрах боломжоо алдлаа.
"КОВИД-19 цар тахлаас ??дэлтэй эдийн засгийн цочрол нь ядуурлыг бууруулахад чиглэсэн ?йл ажиллагааг тасалдуулж, тэгш бус байдлыг нэмэгд??лж байна" хэмээн Дэлхийн Банкны З??н Ази, Номхон далайн асуудал эрхэлсэн дэд ер?нхийл?гч Виктория Кваква хэлээд, " 2021 онд сэргэлт эхэлмэгц улс орнууд х?н амын эмзэг б?лгийг хамгаалах, х?ртээмжтэй, ногоон, бат б?х сэргэлтийг бий болгоход чиглэсэн яаралтай арга хэмжээ авах шаардлагатай" хэмээн онцлов.
Цар тахал, ??нээс ??дэлтэй зогсонги байдал, м?н т??нчлэн т?рийн ?йлчилгээ, халамж болон дижитал технологийн тэгш бус х?ртээмжээс шалтгаалан тэгш бус байдал улам б?р нэмэгдлээ. Зарим улс орнуудын хувьд, амьжиргааны т?вшнээрээ х?н амын доод 40 хувьд хамаарах ?рх??дийн х??хд??дийг амьжиргааны т?вшин дээг??р 20 хувьд хамаарах ?рхийн х??хд??дтэй харьцуулахад сурч боловсрох боломж нь 20 хувиар доогуур байна. Эмэгтэйч??д ?мн?х??с ил??тэйгээр х?чирхийлэлд ?рт?ж байна: БНАЛАУ-д судалгаанд оролцогчдын 25 хувь, Индонезид 83 хувь нь КОВИД-19-ийн улмаас гэр б?лийн х?чирхийлэл улам б?р нэмэгдсэн гэж хариулжээ.
Б?с нутгийн ?с?лт 2020 онд урьдчилсан тооцоогоор 1.2 хувиар ?сс?н бол 2021 онд 7.5 хувь болж хурдсах т?л?втэй байна. Гэхдээ ?с?лтийн хурд нь гурван ??р т?вшинд байхаар байна. Хятад болон Вьетнам улсын эдийн засаг 2020 онд 2.3 болон 2.9 хувиар тус тус ?сс?н бол, 2021 онд ил?? хурдацтайгаар буюу 8.1 болон 6.6 хувиар тус тус ?с?х т?л?втэй байна. Хямралд ил?? их нэрвэгдсэн бусад томоохон эдийн засагтай улс орнуудын ?с?лт хямралын ?мн?х ?еийн ?с?лт??с арай доогуур буюу дунджаар 4.6 хувь байхаар байна. Харин, аялал жуулчлалаас хамааралтай арлын орнуудын эдийн засгийн сэргэлт удаашрах т?л?втэй байна.
АНУ-ын эдийн засгийг дэмжих багц арга хэмжээний н?л??г??р 2021 онд тус б?с нутгийн улс орнуудын ?с?лт дунджаар 1 нэгж хувиар нэмэгдэн, эдийн засгийн сэргэлт дунджаар гурван сараар урагшлах боломжтой гэж тус тайланд тооцоолжээ. Гэхдээ вакцинжуулалт удааширвал зарим улс оронд ?с?лт 1 нэгж хувиар буурч, сэргэлтийг удаашруулах эрсдэлтэй байна.
Монгол Улсын хувьд глобал эдийн засгийн с?р?г н?л?? з??л?рч, дотоодын эдийн засгийг сэргээх арга хэмжээ нь эдийн засгийн дотоод ?йл ажиллагааг идэвхж??лж, м?н вакцинжуулалт явагдсанаар иргэд болон ААН-??д цар тахалтай дасан зохицон, улмаар эдийн засаг 2021 онд сэргэх т?л?втэй байна. Засгийн газраас авч хэрэгж??лж буй эдийн засгийг идэвхж??лэх арга хэмжээний х?рээнд бодлогын зээл??д нь х?р?нг? оруулалт болон уул уурхайн бус салбарын ?йлдвэрлэл сэргэхэд дэмжлэг ?з??лэхээр байна. М?н т??нчлэн, глобал эдийн засаг сэргэж, т??хий эдийн ?нэ ?нд?р байхаар байгаа нь ГШХО, уул уурхай болон м?н тээвэр зэрэг уул уурхайгаас хамаарал ?нд?ртэй бусад салбаруудыг дэмжихээр байна. Гэвч дотоодод болон дэлхий дахинд КОВИД-19 цар тахлын дэгдэлт ?ргэлжлэн ?с?х тохиолдолд эдийн засгийн сэргэлтэд томоохон х?ндрэл учруулах эрсдэлтэй юм.
Тайланд халдварын тархалтыг тогтоон барих, эдийн засгийг дэмжих, сэргэлтийг ногоон х?гжлийн зарчимд нийц??лэх чиглэлээр арга хэмжээ авахыг уриалав. Вакцины одоо байгаа н??ц болон хуваарилалтын т?л?вийг харахад 2021 оны эцэс гэхэд аж ?йлдвэржсэн орнууд нийт х?н амынхаа 80-аас дээш хувийг, харин х?гжиж буй улс орнууд 55 орчим хувийг вакцинжуулалтад хамруулахаар байна. З??н Ази, Номхон далайн б?с нутгийн олон улс орнуудын хувьд улсаас олгож буй дэмжлэг нь иргэд, ААН-??дийн орлогын алдагдлыг б?рэн н?х?х?д х?рэлцэхг?й, эдийн засгийг сэргээхэд чиглэсэн санх??жилт нь дотоод эрэлтийн уналтыг н?х?хг?й, хэдийгээр улсын ?р дунджаар ДНБ-ий 7 хувьтай тэнцэх хэмжээгээр ?сс?н ч т?свийн х?р?нг? оруулалт нь эдийн засгийг сэргээх арга хэмжээнд чухал х?чин з?йл болж чадахг?й байна. Б?с нутгийн хэмжээнд эдийн засгийг сэргээх арга хэмжээний багцуудад "ногоон" арга хэмжээнээс ил??тэй "х?рэн" ?йл ажиллагаа давамгайлж байгаа нь б?с нутгийн улс орнуудын дунджаар авч ?зэхэд, эдийн засгийн сэргэлтэд чиглэсэн д?рв?н арга хэмжээ тус б?рийн нэг нь л уур амьсгалд ээлтэй арга хэмжээ байгаагаас харагдаж байна.
"Бидэнд, халдварын тархалтыг тогтоон барих, эдийн засгийг дэмжих, сэргэлтийг ногоон х?гжлийн зарчимд нийц??лэхэд олон улсын хамтын ажиллагаа урьд ?мн?х??с ил?? хэрэгтэй байна" хэмээн Дэлхийн Банкны З??н Ази, Номхон далайн асуудал эрхэлсэн ер?нхий эдийн засагч Аадитя Мату хэллээ. М?н тэрээр,“Хятад улс ил?? их эм з?йн б?тээгдэх??н экспортлох, т??ний хэрэглээг нэмэгд??лэх болон уур амьсгалын ??рчл?лтийн эсрэг ил?? урт настай арга хэмжээ авах замаар чухал ??рэг г?йцэтгэж чадна. Ингэснээр Хятад улс ч ялгааг?й ил?? аюулг?й ерт?нц, ил?? тэнцвэртэй ?с?лтийн ?р ?г??ж??с х?ртэх болно” хэмээв.
КОВИД-19-ийг тогтоон барихын тулд вакцин ?йлдвэрлэх, т??нийг баталгаажуулах, хэрэгцээнд ?ндэслэн хуваарилах чиглэлээр олон улсын хамтын ажиллагаа ?рн??лэхийг уг тайланд уриалав. Зарим Засгийн газрууд ?с?лтийг дэмжих х?ш??ргийг дутуудуулах талтай байдаг тул т?свийн бодлогын тал дээр уялдаатай ажилласнаар хамтын ?р н?л??г нэмэгд??лэх боломжтой. Х?лэмжийн хийг бууруулахад чиглэсэн хамтын ажиллагаанаас гадна олон улсын тусламж нь х?гжиж буй улс орнуудад ил?? лавтай уур амьсгалын арга хэмжээ авахад нь тус д?х?м ?з??лнэ.
Цар тахлыг ухаалгаар тогтоон барих, боловсролын ?йл ажиллагааг ухаалгаар явуулах, нийгмийн хамгааллыг нэмэгд??лэх, ААН-??дэд дэмжлэг ?з??лэх, санх??гийн салбарын тэнцвэрт бодлого хэрэгж??лэх, худалдааны шинэчлэл хийх зэрэг КОВИД-19 цар тахлаас хурдан сэргэх бодлогын зургаан чиглэлийн талаар 2020 онд б?с нутгийн эдийн засгийн хоёр удаагийн шинэчилсэн мэдээг танилцуулж байсан бол тэдгээрийн ?ргэлжлэл болсон энэ удаагийн “Жигд бус сэргэлт” тайлан нь вакцинжуулалт, т?с?в, уур амьсгалын ??рчл?лтийн бодлогыг голлон онцоллоо.
